Tadżykistan, informacje praktyczne.

Tadżykistan, informacje praktyczne (na wrzesień 2015).

Tekst: Paweł Krzyk

Informacje ogólne: Tadżykistan jest państwem w Azji Środkowej, krainą wysokich i bardzo wysokich gór, bez dostępu do morza. Dawna Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka. Państwo niepodległe od 1991 roku, po rozpadzie Związku Radzieckiego. Po uzyskaniu niepodległości, młodym krajem targała przez 6 lat wyniszczająca wojna domowa, w czasie której obecny prezydent Emomali Rahmonow popierany przez Wspólnotę Niepodległych Państw, walczył z pragnącymi przejąć władzę organizacjami islamskimi wspieranymi przez zagranicznych dżihadystów. Zamiary, utworzenia państwa islamskiego a następnie przeistoczenie się w kalifat, obejmujący całą Azję Środkową nie ziściły się. Po zakończeniu wojny, Tadżykistan jest od ponad 20 lat nieprzerwanie rządzony przez zwycięskiego prezydenta. Tadżykistan jest biednym krajem, który nabrał większego znaczenia na arenie międzynarodowej po rozpoczęciu przez USA działań zbrojnych w Afganistanie. W zamian za pomoc gospodarczą stał się bazą dla wojsk amerykańskich. Z Tadżykistanu wielu gastarbeiterów szuka przeważnie nielegalnie, lepszego życia na terenie Rosji. W 2004 roku, Tadżykistan z przyczyn gospodarczych, zezwolił na powstanie wielkiej bazy wojsk rosyjskich. Różnica czasowa: plus 3 godziny do czasu naszego, tzn. gdy u nas jest np. 12.00, to w Tadżykistanie jest 15.00.
Kiedy jechać? Turkmenistan posiada wybitnie suchy kontynentalny klimat ze zróżnicowanymi temperaturami, uzależnionymi od wysokości terenu. Ponad połowa kraju znajduje się na wysokości powyżej 3000 m… Najlepiej podróżować w okresie naszej wiosny i jesieni.
Wiza: od Polaków jest wymagana, ale można ją w prosty sposób otrzymać na lotnisku w Dushanbe (wyłącznie tam). Wypiszesz wniosek z jednym zdjęciem, i wpłacisz kwotę 35 USD- zajmie to kilkanaście minut, w zależności od długości kolejki lub nieobecności urzędnika. Aby przekroczyć granicę w innych miejscach, musisz wcześniej zdobyć wizę w ambasadach: np. w: Berlinie, Mińsku czy Moskwie. Brak polskiej ambasady (najbliżej w Taszkiencie, Uzbekistan).
Język urzędowy: tadżycki. Po angielsku trudno kogoś znaleźć. Starsze osoby rozmawiają po rosyjsku. Ja używałem wyłącznie rosyjskiego.
Waluta: obowiązuje manat somoni (TJS). Przelicznik wymiany w bankach i kantorach jest podobny i wynosił 1USD= 6,56 TJM, co dały praktyczny sposób na szacowanie cen w sonomi: 1 TJM= około 50-60 groszy polskich. Oprócz dużych miast nie użyjesz karty kredytowej.
Internet i telefony, prąd, wtyczki: Internet jest dostępny np. w hotelach. Telefony GSM nasze sporadycznie działają.
Ceny: towary i usługi : generalnie niezbyt wysokie. Hotele w Duszanbe od około 13-15 USD/noc w dorm. W górach różny standard: od 10 sonomi (6zł) do 15 USD. Szybkie jedzenie na ulicy typu pierożek np. samsa: od 1-2 sonomi. Coca cola duża 1 litr: 5 sonomi, chlebek mały: 1, Duży 2 sonomi, coca cola 1,5 litra 6 sonomi.
Jak dojechać? Najwygodniej samolotem (ja przyleciałem przez Istambuł). Możliwości jest wiele drogą lądową od strony krajów sąsiednich. Spotkałem wielu polskich turystów poruszających się od Polski: samochodem, motocyklem…
Bezpieczeństwo: kraj bezpieczny. Należy ograniczać podróżowanie nocą ze względu na nieoświetlone pojazdy i nieostrożną jazdę pozostałych pojazdów. Obowiązuje nasze międzynarodowe prawo jazdy. Na terenach przygranicznych z Afganistanem, oraz na całym GBAO jest wymagane specjalne zezwolenie, i należy być przygotowanym na częste kontrole milicji i wojska. Niekiedy mają zwyczaj wymuszania mandatów dla pojazdów z obcą rejestracją. Podczas kontaktów z umundurowanymi przedstawicielami władzy, należy się liczyć z sugestiami łapówki. Z tego powodu oraz fatalnego stanu dróg, jedziemy wynajętym samochodem z miejscowym kierowcą. Nie fotografuj obiektów państwowych i militarnych.
Zezwolenie na poruszanie się po GBAO… ( i ew. inne zezwolenia): Górny Badakshan Region Autonomiczny. Położony na wschodzie w Górach Pamir obejmuje 45% powierzchni kraju. Po wybuchu wojny domowej rejon ogłosił niepodległość od Tadżykistanu, obecnie pozostaje obwodem autonomicznym w ramach Tadżykistanu. Przed wyruszeniem w drogę, trzeba zdobyć w Duszanbe przepustkę zezwalająca na wjazd. Możliwe do uzyskania w ciągu półtora dnia roboczego, po wpłaceniu kwoty 20 TSJ. W tym celu należy:
-udać się do Banku przy ulicy Bukhoro (skrzyżowanie dróg przy budynku Uniwersytetu…): wypisać po rosyjsku mały wniosek i wpłacić 20 TSJ w okienku (5 minut).
– przejść do pobliskiego budynku administracyjnego przy ulicy Mirzo Turzuanzade nr 5. W okienku przy wejściu podać paszport, gdzie wypiszą stosowny dokument po tadżycku i przejść do drugiego okienka na wprost, aby paszport i w/w dokument zostawić. Poinformują o dacie i godzinie odbioru paszportu z przepustką. W naszym przypadku: złożyliśmy w sobotę po 10-j rano (podobno w sobotę czynne tylko 4 godziny), a mieliśmy odebrać w poniedziałek o 10.00, co okazało się nieprawdą wskutek wizyty państwowej i nieobecności naczelnika. Odebraliśmy we wtorek o 9.00.
Transport i informacje turystyczne: na granicach i w miastach brak informacji turystycznych, i jakichkolwiek materiałów turystycznych. Ruch prawostronny.
Lotnisko- hostel Green House w Dushanbe: spacer 25 minut (ok.2 km).
Duszanbe: duże autobusy I trolejbusy w mieście: 1 sonomi (ok.0,6 zl), marszrutki (mini busy) 2-3 sonomi, taxi z odsiadką (jeździ po tych samych liniach co inne pojazdy) 3-5 sonomi.
Duszanbe- Hisor: autobus nr 8, odjazd sprzed hotelu Sheraton w stronę centrum miasta, na opłotki miasta (1 sonomi-45’). Przesiadka na autobus jadący w stronę granicy- wysiąść na skrzyżowaniu k. lotniska (10’, 3 sonomi). Przesiąść się na taxi do ruin Hisor (w jedną stronę: 15 sonomi za taxi, 10’). Z powrotem taxi z dosiadką do centrum miasta Hisor (5’, 2 sonomi). Przesiadka na marszrutkę do Duszanbe, która rusza jak się napełni (ok. 20’, 3 sonomi), jadąc nią na granicę miasta Duszanbe. Tam przesiąść się np. na autobus nr 8 i wysiąść k. hotelu Sheraton (ok.40 minut, 1 sonomi).
Góry Fańskie: wyjazd wynajętym samochodem z kierowcą- z Duszanbe w kierunku północnym, w stronę granicy z Uzbekistanem (0,9 USD za km + 15 USD za nocleg kierowcy= 684 km), na 3 dni i 2 noce. Nie potrzeba przepustek. Firma wynajmująca z: Khorog ul. Dehoti nr 3
Trasa Pamir Highwey: po zyskaniu przepustki na GBAO, wyjazd wynajętym samochodem z kierowcą (ceny jw.) 5 dni, 4 noce. Zakończenie w Kirgizji w Osz.
Khorog: można do niego dostać się samolotem z Duszanbe lub przyjechać transportem publicznym. Tym transportem są samochody osobowe 4×4, które ruszają gdy są pełne. Cena 350 sonomi + ew. 50 za bagaż. W kierunku Osz transportu publicznego nie zauważyłem.
Hotele:
Dushanbe: spałem w wartym polecenia hotelu Green House, 98a, Dekhlavi Street (13-15 USD/ noc w dorm, bez śniadania, dogodnie położony, tani i czysty). Na podwórku parking dla używanych pojazdów.
Siedem Jezior, Jezioro Czwarte: spałem w kwaterze prywatnej Najmiddin (12 USD/noc w dorm ze śniadaniem (wart polecenia).
Khorog: spałem w Pamir Lodge, ładny hostel za 9 USD/noc bez śniadania, w pokoju 3 osobowym. Ze śniadaniem za 12 USD. Minusem była ok. 80 m. odległość pokoju od toalety.
Iskhkohsim: spałem w Ahis Guesthouse za 13 USD/noc w pokoju 3 osobowym ze śniadaniem.
Langar: spałem w Homestey (bez nazwy), na początku Langar, za 12 USD ze śniadaniem.
Murgob: spałem jw. w Homestey (bez nazwy- zaprowadził kierowca, najgorszy na trasie)
Przewodniki: nie szukałem, wystarczyły mi informacje z Internetu, oraz informacje na miejscu. Warto jednak poszukać przewodnika a przynajmniej mapki centrum Dushanbe. Jest np.: Lonely Planet i Jedwabny Szlak…
Atrakcje turystyczne:
Dushanbe: w sumie jest mało ciekawe. Spacer po centrum miasta (pół dnia). Ale posiedzisz znacznie dłużej wskutek oczekiwania na przepustkę do GBAO. Można zwiedzić: Muzeum Narodowe i Muzeum Etnograficzne: czynne od 10-18.00 (w soboty do 16, a niedziele do 14.00), nieczynne w poniedziałki.
Hisor– twierdza z XII wieku w odl. ok. 25 km od Duszanbe (czas zwiedzania ok. 2 g, wstęp 1 sonomi). Największy zabytek kraju. Jak nie masz co robić, spędzisz z dojazdem ponad pół dnia.
Góry Fańskie: trasa: przez przełęcz Anzob do jeziora Iskandarkul (ok. 150 km), i dalej przez miast Ayni na zachód. Przed miastem Penjikent należy skręcić w lewo do Siedmiu Jezior. Nocleg przy Jeziorze nr Cztery. Po noclego wyjazd samochodem 5 km dalej pod górę do Jeziora Szóstego. Jazda dalej niemożliwa- treking 1,5 g-ok. 5 km pod górę do Jeziora siódmego. Powrót ok. 1 g. Po drugim noclego powrót całodzienny do Duszanbe ok.7 g, 302 km. Niesamowite góry, wspaniałe widoki i mnóstwo okazji do zdjęć.
Pamir Highway: 5 dniowa podróż wynajętym samochodem od Duszanbe (szczegóły w relacji).
Pierwszy dzień: jazda południową drogą a potem na wschód i południe ok.580 km do Khorog. Najpierw przez: Norak, Kulob, potem wjazd do GBAO i dalej przez Kalaikhumb do Khorog. (10 kontroli po drodze). Przyjazd o 21.00. Jedziemy dalej niż zamierzaliśmy gdyż chcemy być po południu na bazarze w Ishkoshim.
Dzień drugi: przejazd z Khorog do Ishkoshim (110 km). Po drodze, 45 km za Khorog, zjazd w bok o 5 km x 2, do gorących źródeł (ew. kąpiele: w małym Pamukale, 1 g. kobiety/1 godzinę mężczyźni, wstęp 5 sonomi).
Dzień trzeci: przejazd do Langar (130km, 2800 m…). Zwiedzenie po drodze: fortecy Kakh Kaha z II wieku pne (tylko resztki ruin,20 km), 50 km dalej forteca Yamchun (7 km w bok od szosy)+ 1 km dalej kąpiel w gorących źródłach Bibifotima (woda ok. 40 st. C), wchodzi się grupami kobiety i oddzielnie mężczyźni, wstęp 10 sonomi. W wiosce Jamg zwiedzenie małego skansenu wsi z domami w stylu pamirskim (wstęp wolny).
Dzień czwarty: Dojazd do Murgob (3600 m…) Trasa: przełęcz 4300 m…, dojazd do M41,skręt w lewo 1 km i potem 16 km w prawo do wioski. Dalej kilka km do Jeziora Yashikul. I dalej do Murgob.
Dzień piąty: jazda przez granicę do Osz w Kirgistanie. Po drodze zwiedzenie: Jezioro Karakul , przełęcze na 4600 i 4300 m… 410 km. Łącznie trasa wyniosła 1921km.
Powrót do relacji z podróży: Duszanbe i Góry Fańskie
Powrót do relacji z podróży: Pamir Highway